1951 – 1974

Na de Tweede Wereldoorlog merkte uitgever Albert Pelckmans een discrepantie tussen de esthetische kwaliteit en de technische mogelijkheden van de Vlaamse drukkunst. Gedreven door de wens om deze kloof te dichten, richtte hij in 1951 het Plantin Genootschap op. Als doelstelling formuleerde hij: ‘door het inrichten van cursussen, voordrachten en tentoonstellingen wil het Plantin Genootschap, de typografische verzorging van het Belgische drukwerk daadwerkelijk verbeteren’. Met hulp van vrienden en collega’s, waaronder Herman Bouchery, destijds conservator van het Museum Plantin-Moretus/Prentenkabinet, stelde Pelckmans een vooraanstaand bestuur samen. Hun gezamenlijke inspanningen zorgden ervoor dat alleen de beste docenten werden aangesteld om de kwaliteit van het onderwijs te waarborgen.

Van 1951 tot 1974 heeft het Plantin Genootschap als een baken van kennis en vakmanschap gediend, waarbij het meer dan 300 studenten heeft opgeleid. Het genootschap heeft niet alleen aandacht besteed aan de technische vaardigheden, maar ook aan het esthetische aspect van typografie, waardoor vormgeving niet alleen als een techniek, maar ook als een kunst werd gezien.

1995 – nu

Na een periode van stilstand in de jaren zeventig vanwege de technische revolutie in druktechnieken en financiële uitdagingen, kreeg het instituut een nieuw leven in de late jaren tachtig en negentig. Dit werd mede aangewakkerd door een hernieuwde interesse in gespecialiseerde kennis, als reactie op de doorbraak van nieuwe technieken zoals desktop publishing. Rond de vierhonderdste verjaardag van het overlijden van Christoffel Plantin in 1989 kreeg het Museum Plantin-Moretus extra publieke aandacht, wat bijdroeg aan de heroprichting van het Plantin Genootschap. Onder leiding van Carl De Schutter werd gewerkt aan de heropstart van het genootschap met als doel de kwaliteit en esthetiek van drukwerk te bevorderen en de band met de rijke traditie van Zuid-Nederlandse typografie te herstellen.

Belangrijke stappen werden gezet om de lessen weer op te starten, met een focus op kwalitatief hoogwaardige docenten en de ontwikkeling van een auditorium in het Museum Plantin-Moretus, dat in 1998 werd ingehuldigd. Deze ruimte stelde het instituut in staat om zijn activiteiten verder uit te breiden. Het instituut werkte nauw samen met het museum, waardoor een symbiose tussen school en museum ontstond die van grote waarde was voor zowel de onderwijs- als museumwereld.

In 2009 werd de ‘Louis Van den Eede’-bibliotheek opgericht. Een belangrijk mijlpaal met het oog op het verrijken van de academische en praktische hulpbronnen voor studenten en liefhebbers van typografie. Die positieve evolutie zette zich voort met de introductie van gespecialiseerde cursussen, zoals de Expert class Type Design in 2010 en Boekontwerp in 2011. De naamswijziging naar Plantin Instituut voor Typografie in januari 2011 maakt het duidelijk voor het grote publiek waar onze focus op ligt.

Vanaf 2018 nam het instituut een beslissende stap richting internationalisering. Dat was het jaar waarin de Association Typographique Internationale (ATypI) haar conferentie in Antwerpen hield. Deze gebeurtenis onderstreepte de internationale relevantie en het prestige van het instituut binnen de internationale typografische gemeenschap.

Sinds de COVID-pandemie biedt het Plantin Instituut voor Typografie ook online lessen aan. Dit zorgt ervoor dat het instituut wereldwijd hoogwaardig onderwijs kan blijven voorzien, ongeacht fysieke beperkingen.

Meesters van het Plantin Genootschap

  • Albert Pelckmans ‘De uitgebreide geschiedenis van het Plantin Genootschap’,
  • Jan Middendorp ‘Twee werelden, grafisch ontwerpen in Vlaanderen en Nederland na 1945’,
  • Ger Schmook,
  • Gerrit W. Ovink,
  • Hendrik D.L. Vervliet, Jan Van Krimpen, Sem L. Hartz, Huib Van Krimpen, Gerrit Noordzij, Berthe Van Regemorter, August Kulche, Frank van den Wijngaert, Jozef Cantré, Antoon Herkenrath, Gerard Gaudaen, Jaak Gorus, Leo Marfurt, Mark Severin.
Auditorium Plantin Instituut in 2009
Het Plantin-auditorium, maart 2009